من اول ستایم به نام خدای                                               بنا کرده شهری ز جغ و ز تای

که جغش بنا رسته بود در پای گر*                                  همان آبنوس  فروکوفته بر شیر نر!

همی دان که تای اش نشانیست  از عهد جنگ                     همان آتی ترک جنگجوی گنگ ¹

ز افراز آن قلعه باستان ²                                               که واقع شده در جنوبش الان 

به تیران³ پهلو در پرتوان                                               ز ابنای نام آور آن زمان

به سرباز دشمن بسی ریختند                                            کیان ستم را به شب دوختند!

به ترکان رزم آور لامکان !                                              بدادند درسی فرا نای جان

بسی ترک گردن کش آمد به زیر                                         ز الوار پرقدرت  شیرمرد هژیر

بدر برده جان آن عدوی خبیث                                            ز آن لشکر پیشتاز کثیف !

بگفتا به اخطار در قلعه قارلی                                            که اکنون زخبطش بخوانند قارزی

بسی جوغ آتَیْ بدست یلان                                               که لشکر ندارد امان و توان

چنین شد که آن قلعه قارلی                                              زتکراراحوال آن قان قلی⁴

جوغ آتِیْ بشد شهره برنام پیش                                       چنین کرده این روزگاران اسرار خویش

هنوزم به اقوال ترکان این روزگار                                   جوغ آتی بگویند ز رسمی دراز

تفرق چو شد بین ترک و عجم                                        تمایز که حاصل شد از لفظ و قلم

جوغ آتی ترکان همی سرد و تاریک گشت!                          جغتای فارسان  ثبت تاریخ گشت !

*-بلند ترین قله رشته کوه جغتای با ارتفاع 2924 متر که از شهر جغتای قابل دیدن است و زمانی در دامنه های آن تا جغتای جنگل درختان آبنوس وجود داشته است  تیره ای که هم اکنون از آنان چندتایی بیش در باغات  نمانده و در حال حاضر نام تقی بدان اطلاق میشود که در زمانهای قدیم یحتمل  از تنه های آنها بعنوان کنده های پرتابی از دیوارهای قلعه فارزی ( قارلی قلعه :صاحب برف،دارای برف)  استفاده میشده یا از شاخه های نازک آن تیرمی ساخته اند والله اعلم .

                                                                               1-منظور ترکان غز میباشند که از پیرامون رود گنگ و زرد درهندو چین قدیم و قبل از ورود اسلام به ایران در ایران ترکتازی میکرده اند و در نظر داشته باشید که نام جغتای قبل تولد چنگیزخان( تموچین) وجود خارجی داشته تا چه رسد پسر وی ژاگتای که معربش شده جاغتای/زاکتای که در قرن هفتتم بدنیا آمده است زیرا اگر میخواست نام جغتای از نام وی نشات میگرفت حداقل دو سه قرنی پس از ازدواج وی طول میکشید تا از وی عشیره و طایفه بزرگی پدید آید و این طایفه نیز براثر گذشت قرنها صاحب زبانی خاص شوند .درحالیکه در تاریخ آمده یکی از شاگردان محمد غزالی در قرن پنجم هجری  بیاضی جغتایی بوده- (کتاب سبزوار دیار اندیشوران پایدار؛ بخش خاندان جغتایی-) همچنین در موزه قران آستان قدس  رضوی قرانی موجود هست که در قرن هفتم ، و جلو تر از حمله تموچین به ایران به ترکی جغتایی ترجمه شده است  که نشان از وجود مکانی به نام جغتای در خراسان بوده است که همعصربا حمله چنگیز خان صاحب فرهنگ و تمدن وزبان بوده است 

2-                                                                                2- قلعه قدیم جغتای (قارلی قلعه )یا همان قلعه قارزی -در جنوب شهر فعلی و بر روی ارتفاعات قرار داشته است که هم اکنون قسمتهایی از برجهای چندگانه آن موجود است

3- تیر در ترکی هم به تیر جنگی اطلاق میشود هم چوبهای نازکتر از کنده که برای پوشش

سقف خانه ها استفاده میشود را  گویند که قطری از بیست تا 40 سانت دارند

                                                                               4- قانقلی = جوان مجروح :سربازانی که در نقش  پیک و جاسوس توسط فرمانده لشکر پیش قراولان دشمن  بسمت جغتای فعلی اعزام میشده اند  احتمالا توسط سربازان و محافظان قارلی قلعه زخمی شده بوده اند یا در کمال صحت پس از ارزیابی استحکامات قارلی قلعه ، پس از بازگشت به پیش فرمانده خود گزارش داده اند که آنجا جوغ آتی هست ( کماندار زیاد هست وتیرباران میشویم -یا الوارپرتاب میکنند؛جوغ{جغ} به معنی آبنوس و آتی به معنای پرتاب در زبان ترکی میباشد ) و نباید به آنجا لشکر کشی کنیم. لذا مانند عصر ما که خرمشهردر زمان جنگ  نام خونین شهر بخود گرفت قلعه قارلی نیز توسط سربازان دشمن به  جوغ آتی شهره شد که این صفت توسط سربازان ترک  در اقصی نقاط اشغال شده خراسان  پراکنده گشت وجایگزین  نام قبلی گشته است . شاید هم این قلعه پس از جنگی خونین  بتصرف این لشکر ترک درآمده و نامش جوغ آتی گشته که به مرور زمان توسط  مورخان و ادیبان جوغاتی نوشته شده و درازمنه بعدی بصورت جغتای درآمده است والله اعلم .

4-                                                                                 درضمن در تواریخ نام قدیم جغتای قلعه قارزی ذکر شده که مفروس شده!  قارلی قلعه(دژ برفی؛بعلت واقع شدن در ارتفاعات اولین مکان مسکونی منطقه بوده که برف می باریده یا شاید هم درقلعه محلی بوده برای ذخیره برف که به قارلی قلعه شهره گشته) بوده چون کاتبین فارس زبان بوده اند به اشتباه قارلی(برفی) را قارزی خوانده و ثبت کرده اند و این کلمه نمی تواند معرب کارزی باشد زیرا معنا ندارد که حرف کاف در عربی موجود باشد و بخواهند کارزی را معرب کنند در صورتیکه اگر گارزی بود معرب آن را میشد قارزی در نظر گرفت.بنظر بنده شاید قارزی معرب قارچی (ترکی به معنی صاحب برف ) باشد که ابتدابه قارجی  تعریب شده و سپس بعلت ثقل تلفظ وهم مخرجی "ج" با "ز" با گذشت زمان به قارزی تبدیل شده است .

در نظر داشته باشید آنچه در بالا از نظرتان گذشت فرضییه است نه وحی منزل و مکتوب والله اعلم : امضاء محفوظ

                سیمای جغتای : در مقاله وارده جرح و تعدیل صورت گرفته وخواهد گرفت !                                                               

نظرات شما عزیزان:

علی اکبر رحیم جغتائی

ساعت17:50---20 آذر 1393

- [ایمیل]

fبا سلام : عکس کوهستان جغتای و موقعیت کوه گر و رشته کوه سفیدار به امیل تان ارسال می گردد. موفق باشید .
پاسخ:ممنون از ارشادات و التفاتتان و الطافتان !

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: